Chociaż brzmi to może niecodziennie, w świecie sportu faul może być uznany jako zachowanie wypełniające znamiona przestępstwa! Co to oznacza dla dokonującego przewinienia? Może go nawet spotkać kara w postaci skazania na bezwględne pozbawienie wolności!
Czym jest faul?
Zgodnie z definicją zawartą w Słowniku języka polskiego PWN, faulem jest „chwyt lub uderzenie niedozwolone przez przepisy gry lub walki sportowej” lub „potraktowanie kogoś niezgodnie z przyjętymi normami postępowania”.
Zatem w każdym sporcie zawodowym polegającym na współzawodnictwie istnieją jasno określone reguły postępowania dotyczące granicy pomiędzy grą fair play od zachowań, które kwalifikowane są jako przewinienie i skutkują różnymi konsekwencjami sportowymi.
Jako przykład mogą tu posłużyć chociażby przepisy gry w piłkę nożną, które są ustalane przez IFAB z możliwością modyfikacji przez związki krajowe. W opisanych tam regułach nie brakuje wielu punktów dotyczących „nieczystych” zagrań, ale i rozwinięcia definicji poważnego, rażącego faulu czy gwałtownego, agresywnego zachowania.
Najczęściej te ostrzejsze wybryki sportowców kończą się na kartkach, rzadziej zawieszeniach, karach pieniężnych czy wykluczeniach. Ale czy to kończy sprawę? Tu wypada mi udzielić klasycznej prawniczej odpowiedzi – to zależy 🙂
Przewinienie sportowe a przestępstwo
Kiedy wyobrazimy sobie, że ktoś kogoś celowo uderzy i złamie mu nos albo nieumyślnie spowoduje wypadek komunikacyjny i poszkodowany dozna cięższych obrażeń, jesteśmy być pewni, że zostanie wszczęte postępowanie karne. Dlaczego zatem nie słyszymy tak często o postępowaniach przeciwko sportowcom, którzy np. wyrządzili komuś krzywdę podczas meczu?
Z odpowiedzią przychodzi kodeks karny, który przewiduje okoliczności wyłączające bezprawność czynu (brak przestępstwa) zwane kontratypami i dzieli je na ustawowe i pozaustawowe. Takim pozaustawowym wypadkiem usprawiedliwiającym bezprawne zachowanie sportowca jest kontratyp ryzyka sportowego. Jednakże aby skorzystać z dobrodziejstwa tej instytucji uprawiana dyscyplina sportowa musi być legalna, zawodnicy muszą przestrzegać zasad tej dyscypliny jak również uczestnik musi wyrazić zgodę na udział.
W obliczu powyższego wydawać by się mogło, że sportowca ciężko postawić przed sądem, ale czy na pewno?
Za faul nawet do więzienia?
Najpowszechniejszym przestępstwem jakie może być popełnione podczas faulu na innym zawodniku będzie to z art. 156 i 157 kodeksu karnego (kk). Aby odpowiedzieć na tytułowe pytanie, najpierw należy zobrazować jakie zachowanie jest zabronione przywołanymi przepisami.
Art. 156 kk mówi o tym, że:
§ 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 5, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
Natomiast art. 157 kk wskazuje, że:
§ 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu § 1,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Zatem przywołane przepisy dotyczą ochrony zdrowia i życia ludzkiego. Jak widać spowodowanie uszczerbku na zdrowiu dzielone jest na 3 grupy – ciężki, średni i lekki. Takie rozróżnienie skutkuje tym samym różną gradacją kar – od grzywny po nawet dożywotnie pozbawienie wolności!
Kiedy więc faul może być przestępstwem?
Załóżmy, że w wyniku wślizgu, zawodnik doznaje kontuzji, np. złamania piszczela. Z powtórek telewizyjnych widać, że zagranie było intencjonalne, zawodnik atakujący w ogóle nie patrzył na piłkę, a chciał zrobić krzywdę rywalowi. Dodatkowo wcześniej, podczas gry powodujący przewinienie nieustannie prowokował poszkodowanego. W takiej sytuacji, w przypadku wszczęcia postępowania karnego może dojść do skazania i ukarania sprawcy na podstawie art. 157 § 1 kk. Co do zasady nie możemy tutaj mówić o braku przestępstwa przez istnienie wyżej opisanego kontratypu, gdyż zawodnik działał z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym czyli chciał albo przewidywał, że zrobi krzywdę drugiej osobie.
Oczywiście jest to tylko przykład. Każda sytuacja wymaga odrębnej analizy i co do zasady będzie bardziej złożona, dlatego warto zasięgnąć porady adwokata!